ชาวไทยโคราช เป็นกล่มชนพื้นเมืองที่มีศิลปวัฒนธรรมเป็นเอกลักษ์ของตนเองมาช้านาน ส่วนใหญ่อาศัยในท้องที่จังหวัดนครราชสีมา ชาวไทยโคราชมีภาษาถิ่นเฉพาะ นิยมรับประทานข้าวเหนียวมากกว่าข้าวเจ้า การละเล่นพื้นบ้านที่แปลกเด่นไม่เหมือนที่ใด คือ "เพลงโคราช' ซึ่งมีลักษณะเป็นเพลงปฏิพากษ์คล้ายกับเพลงลำตัดมากกว่าหมอลำ
การละเล่นเพลงโคราช นับว่าเป็นมหรสพพื้นบ้านเล่นอย่างเรียบง่ายที่สุดเพียงแต่หมอเพลงหญิง ชายแต่งกายพื้นบ้าน คือ ชายนุ่งผ้าโจงกระเบนไหมหางกระรอกใส่เสื้อดอกดวงมีผ้าขาวม้าคาดเอว และหญิงนุ่งชุดโจงกระเบน เช่นกัน ใส่เสื้อลูกไม้สวยงามขึ้นมาประชันฝีปาก เป็นคู่ ๆ บน 'โรงเพลง' ไม่ต้องมีเสียงดนตรีและเครื่องใช้จังหวะ อะไรเลย มีแต่การแสดงไหวพริบปฏิภาณในการแสดงโวหารของหมอเพลง ตั้งแต่บนเกริ่น บทเชิญ บทเกี้ยว บทปลอบ บทคร่ำครวญไปจนจบที่เพลงลา ซึ่งกว่าจะถึงบทลานั้นส่วนมากจะเป็นเวลาใกล้รุ่งสาง เพลงโคราชเป็นที่นิยม มากในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ โดยเฉพาะท้าวสุรนารีโปรดปรานมาก ถึงกับกล่าวกันว่าถ้าหากจะบนบานศาลกล่าวที่อนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีให้ได้ผลต้องบนด้วยเพลงโคราช ในปัจจุบันนี้ยังคงหลงเหลือตกทอดเป็นมรดกของท้องถิ่นจึงมี ไว้สำหรับการแก้บนเป็นส่วนใหญ่ ปัจจุบัน 'โรงเพลง' จะอยู่ใกล้กับอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีเพื่อสะดวกในการแก้บนของประชาชน
ประวัติเพลงโคราช
ประวัติของเพลงโคราชนั้นมีการเล่าขานกันมาว่า มีนายพรานคนหนึ่งชื่อ เพชรน้อย ออกไปล่าสัตว์ ในเขตหนองบุนนาก บ้านหนองบุนนาก อำเภอโชคชัย จังหวัดนครราชสีมา คืนหนึ่งแกไปพบลูกสาวพญานาค ขึ้นมาจากหนองน้ำ มานั่งร้องเพลงคนเดียว พรานเพชรน้อยได้ยินเสียง จึงแอบเข้าไปฟังใกล้ ๆ แกประทับใจ ในความไพเราะ และเนื้อหาของเพลง จึงจำเนื้อและทำนองมาร้องให้คนอื่นฟัง ลักษณะเพลงที่ร้องเป็นเพลงก้อม หรือเพลงคู่สอง
อีกตำนานหนึ่งเล่าว่า ชาวโคราชได้เพลงโคราชมาจากอินเดีย โดยพระยาเข็มเพชรเป็นผู้นำมาพร้อมๆ กับลิเก และลำตัด โดยให้ลิเกอยู่กรุงเทพฯ ลำตัดอยู่ภาคกลาง และเพลงโคราชอยู่ที่นครราชสีมา เพลงโคราชระยะแรกๆ เป็นแบบเพลงก้อม คนที่เรียนรู้เพลงโคราช จากพระยาเข็มเพชร ชื่อตาจัน บ้านสก อยู่ "ซุมบ้านสก" ติดกับ สถานีรถไฟชุมทางถนนจิระ
ตำนานทั้งสองถึงเม้จะต่างกันในด้านกำเนิดแต่ตรงกันอย่างหนึ่งที่กล่าวว่าเพลงโคราชระยะแรกเล่นแบบเพลงก้อม ก้อม เป็นภาษาโคราชและภาษาอีสาน แปลว่า สั้น เพลงก้อมหมายถึง เพลงสั้น ๆ ว่าโต้ตอบกล่าวลอย ๆ ทั้งที่มีความหมายลึกซึ้ง หรือไม่มีความหมายเลยก็ได้
เพลงโคราชจะเริ่มเล่นตั้งแต่เมื่อใด ไม่ปรากฏหลักฐานที่แน่ชัด หลักฐานจากคำบอกเล่าต่อ ๆ กันมา มีเพียงว่า สมัยท้าวสุรนารี ( คุณย่าโม ) ยังมีชีวิตอยู่ ( พ.ศ. 2313 ถึง 2395 ) ท่านชอบเพลงโคราชมาก เรื่องราวของเพลงโคราชได้ปรากฏหลัดฐานชัดเจน คือในปี พ.ศ. 2456 ที่สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระราชชนนีพันปีหลวง เสด็จมานครราชสีมาทรงเปิดถนนจอมสุรางค์ยาตร์ และเสด็จไปพิมาย ในโอกาสรับเสด็จครั้งนั้น หมอเพลงชายรุ่นเก่าชื่อเสียงโด่งดังมากชื่อนายหรี่ บ้านสวนข่า ได้มีโอกาสเล่นเพลงโคราชถวาย เพลงที่เล่นใช้เพลงหลัก เช่น กลอนเพลงที่ว่า
" ข้าพเจ้านายหรี่อยู่บุรีโคราชเป็นนักเลงเพลงหัด บ่าวพระยากำแหง ฯ เจ้าคุณเทศา ท่านตั้งให้เป็นขุนนาง .....ตำแหน่ง "
ความอีกตอนเอ่ยถึงการรับเสด็จว่า
" ได้สดับว่าจะรับเสด็จเพื่อเฉลิมพระเดชพระจอมแผ่นดิน โห่สามลา ฮาสามหลั่นเสียงสนั่น....ธานินทร์ "
( สมเด็จพระพันปีหลวง ทรงเป้นผู้บังคับการพิเศษประจำกรมทหารม้านครราชสีมา จนถึง พ.ศ. 2462 เมื่อเสด็จนครราชสีมา นายหรี่ สวนข่า ก็มีโอกาสเล่นเพลงถวาย ) เพลงโคราชมีโอกาสเล่นถวายหน้าพระที่นั่งในงานชุมนุมลูกเสือครั้งที่ 1 ในนามการแสดงมหรสพของมณฑลนครราชสีมา เกี่ยวกับกำเนิดของเพลงโคราช มีทั้งที่เป็นคำเล่าและตำนานหลักฐานจากคำบอกเล่าของหมอเพลงอีกจำนวนหนึ่งเล่าต่อ ๆ กันมาว่า ในสมัยรัตนโกสินทร์มีสงครามระหว่างไทยกับเขมร เมื่อไทยชนะสงครามเขมรครั้งไร ชาวบ้านจะมีการเฉลิมฉลองชัยชนะ ด้วยการขับร้องและร่ายรำกันในหมู่สกที่เขาเรียกว่า " ซุมบ้านสก " ใกล้ ๆ กับชุมทางรถไฟ ถนนจิระและเริ่มเล่นเพลงโคราชกันที่หมู่บ้านนี้ ท่าทางการรำรุกรำถอย และการป้องหู มีผู้สันนิษฐานว่าประยุกต์มาจากการเล่นเจรียง ที่เป็นเพลงพื้นบ้านของชาวสุรินทร์ผสมผสาน กับเพลงทรงเครื่องของภาคกลาง
แหล่งที่มา : http://www.baanmaha.com/community/thread24103.html
ตัวอย่างวีดีโอเพลงโคราช
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น